Sint Maarten

Het is vandaag de 11e van de 11e. En ik wil het nu eens niet hebben over het naderende carnavalsseizoen, de zittingen en liedjesconcoursen die vandaag worden gehouden, daar hebben jullie het zo meteen nog over, maar ik heb het vandaag over een ander feest, dat ook op deze - voor iedere Limburger gedenkwaardige dag - gevierd wordt: Sint Maarten.
Vanavond (of rond deze dag) trekken immers hele stoeten kinderen door de straten van hun dorp of stad, gewapend met lampionnetjes en vooraf gegaan door de fanfare en schutterij. Dat was tenminste onder andere in Ubachsberg zo afgelopen vrijdag. Op andere plaatsen ontsteken ze vandaag de Sint Maartensvuren of gaan al liedjes zingend langs de deur. Waar komt dat Sint Maarten feest vandaan vroeg ik me af, wie is dat eigenlijk Sint Maarten en wat wordt er dan op zo een feest gedaan?

Ik ontdekte dat laatste op een site waar mensen van oud tot jong hun ervaringen achterlaten, zodat die traditie behouden blijft. Op www-punt-vanharte-punt-nl waar heel wat info staat over feesten en feestdagen, vond ik een aparte rubriek ‘Sint Maarten in de Praktijk’. Verhalen van oma’s tot kleinkinderen; van Groningen tot Venlo. Leuk om eens even in te lezen.
Iemand uit Venlo bijvoorbeeld vermeldt daar de volledige tekst van het bekende Limburgse Sint Maarten liedje: SINTERMERTES VEUGELKE.

Sintermertes veugelke, haet ein roëd keugelke
En ein blauw stertje, hoepsa Sintermerte
Vandaag is Sintermerte, morge Sinterkrökke
Dan kômme die gooije herte, die hadde zoe gaer ein stökske
'n Höltje of ein törfke in Sintermertes' körfke
Hout hout hout en 's winters is 't koud
Hoera, hoera, wat hebbe die boere ein laeve
Hoera, hoera, wat hebbe die boere ein pret!
En Mieke de Woep zoot op de stoep en leet d'r eine vleege
Mieke de Woep zoot op de stoep en leet d'r eine gaon!
Hoera, hoera, wat hebbe die boere ein laeve
Hoera, hoera, wat hebbe die boere ein pret.

Dit liedje staat op de CD Kinderkalender; CDL 9607 Marlstone recordings bv.

Méér dan dertig Nederlandstalige Sint Maarten liedjes ontdekte ik op een privésite van ene Rob Hiddinga die sinds '96 in zijn vrije tijd werkelijk honderden kinderliedjes en –versjes op het internet verzamelt, en bij 'Kinderstraat 101' onder ‘de gelegenheidsliedjes’ ook Sint Maarten equivalenten rubriceert. Zoals gezegd, méér dan dertig.

En dan heb je nog zo’n grappige site: Juf2Juf. Ook een privé initiatief voor ouders en kinderen, met een werkelijk prachtig verhaal over Sint Maarten om aan je kinderen vanavond te vertellen en boordevol handige tips om bijvoorbeeld lampionnen te maken, van juf Josephine Hollenberg uit Castricum. Ook die link staat in mijn verhaal dat gelinkt staat op de site van ‘Het Balkon’ bij L1, want het is een lange url bij Lycos.

Bij het Meertens Instituut, ik noemde dat wetenschappelijk instituut ook al toen ik het twee weken geleden over Halloween had, vind je een prima beschrijving van de herkomst en de diverse tradities, ook door de eeuwen heen, rond dit fenomeen. Met zelfs een literatuurlijst voor wie daarin geinteresseerd is.

Maar goed, wie was hij? Martinus leefde van 316 tot 397 na Christus. Hij werd geboren in Hongarije en diende in het Romeinse leger. Hij liet zich dopen toen achttien was en werd monnik en exorcist. Hij stichtte in Frankrijk diverse kloosters en werd uiteindelijk Bisschop in de Franse stad Tours. Aldaar werd hij op 11 november 397 (op 80 jarige leeftijd naar verluidt) begraven.

Best oud denk ik voor die tijd. Maar het kan ook zijn dat hij jonger stierf, want daarover zijn ‘de geleerden’ het niet eens. Ik las dat bijvoorbeeld op de site van de Universiteit in het Duitse Tübungen. Martinus zou twintig jaar later, ergens tussen 335 en 338, geboren kunnen zijn. Dus dan zou hij rond de zestig zijn gestorven. Dat lijkt mij waarschijnlijker, mensen werden volgens mij niet zo oud in die jaren.
Sterker nog, rond vijftienhonderd was de gemiddelde leeftijd pakweg 31 jaar. Nu is dat zeg maar 74 jaar en er zijn voorspellingen dat we in 2010 naar de 86 jaar gemiddeld gaan. Kijk maar eens op www-punt-worldorder-punt-nl.

Hoe dan ook, Martinus deelde zijn rode mantel met zijn zwaard voor een bedelaar. Hij werd vereerd om zijn liefdadigheid. Hij is primair de patroon van de armen (en werd dat later ook van de kinderen). Die verering verspreidde zich over heel Europa. Je kent dat beeld van hem wel. Ook in protestantse gebieden bleef hij trouwens in ere. Daaraan droeg bij dat Maarten Luther op 11 november werd gedoopt; dus het bleef ook die feestdag behouden.

Als je overigens meer over zijn exacte levenloop wil weten dan moet je even doorklikken op de 11e in de maand november bij www-punt-heiligen-punt-net. Daar staat een online heiligenkalender met zoals gezegd een uitgebreide levensbeschrijving van Sint Maarten. Maar wel met volgens mij één foutje, hij stierf niet op de 11e, maar op de 8e november. De 11e werd hij begraven, volgens diverse bronnen. Maar dit even terzijde.
De heiligenkalenders in de servicerubriek van www-punt-katholieknederland-punt-nl of op de site van het Bisdom Roermond in de rubriek ‘vierend het jaar rond’ zijn beduidend minder uitgebreid. Maar zij richten zich ook meer op het nieuws en zo heb ik de indruk.

En dan is er nog één uitgebreide site het vermelden waard, van een Nederlandse muzikant, journalist, auteur en producer luisterend naar de naam Mohamed el-Fers. Hij werkt aan een ‘Encyclopedie van Hollandse Heiligen’ op het internet en beschreef ook redelijk uitgebeid de levensloop van Martinus.

Kortom, het internet kan enorm handig zijn als je méér te weten wilt komen over een fenomeen zoals de Heilige Sint Maarten. Dat zijn nou typisch van die onderwerpen die breed worden uitgemeten op tal van sites. Als ik een scriptie of zo had moeten maken, dan was ‘ie nu al bijna af.
 

N.B. De links in dit verhaal kunnen natuurlijk na verloop van tijd niet meer actueel zijn...