Taal

Vanavond wordt voor de 14e keer het Groot Dictee georganiseerd. Kijk maar op Nederland 3 rond half negen (je kunt overigens nog oefenen via hun website). Wie de ontwikkeling van de Nederlandse taal een beetje volgt, zal beamen dat er met name de laatste jaren veel is veranderd. Mede door de opkomst van het Internet is er sprake van een nieuw jargon. Een verrijking van onze woordenschat? Op het Internet zijn er heel wat voorbeelden van terug te vinden.

Een Amsterdams vertaalbureau organiseert overigens dit jaar - voor de eerste keer in Nederland - de ‘Verkiezing van het Woord van het Jaar’. Via de site www.woordvanhetjaar.nl kun je stemmen, nog een paar weken. Eind december is het eerste woord van het jaar bekend. Op deze site staan meer dan 500 ‘nieuwe’ (en populaire) woorden, die door internettend Nederland zijn aangedragen.
Toen ik vorige week keek, werd de top tien gevormd door: ‘gamen, beurtbalkje, vleesverlater, spammen, opleuken, adoptiekip, kutmarokkaan, fonzie en lafjes’.
Naast de betekenis van deze – en alle andere aangedragen - woorden vermeldt deze site wie het woord heeft aangemeld, waar je het tegenkomt, de vindplaats, en waarom dit woord aan deze competitie moet deelnemen. Tot slot, melden ze ook een aantal vormen van het betreffende woord. Dus: Ik game, Hij gamed, wij gamen. Ik heb net gegamed, hij heeft net gegamed, wij hebben net gegamed...

Het organiseren van dergelijke woordcompetities is voor Nederland een nieuw fenomeen, in Duitsland doen ze dat al veel langer; zelfs van ver voor het internettijdperk.
In ’71 organiseerde de Gesellschaft für deutsche Sprache de eerste competitie. Vorig jaar won: ‘Teuro’, dat woord kent denk ik iedereen. Genomineerd waren toen verder: PISA-Schock, Jahrtausendflut, Kakophonie, Ich-AG, Bush-Krieger, Job-Floater, verhunzingern, Arzneimittelausgabenbegrenzungsgesetz, en de hekkesluiter was de uitdrukking "Es gibt nur ein' Rudi Völler!"

In Amerika won - eveneens vorig jaar - de uitdrukking ‘weapons of mass destruction’ en de afkorting daarvan ‘WMD’. Daar werd deze competitie overigens voor de 13e keer georganiseerd. Kijk maar op: www.americandialect.org. Daarnaast won het werkwoord ‘google’. Dat staat voor het naar informatie zoeken op het Internet.
Genomineerde woorden waren ‘Blog’ (afkomstig van het woord ‘weblog’), ‘Amber alert’, hetgeen staat voor een publieke oproep naar een vermist kind. En ‘regime change’; hetgeen zoveel betekent als het met geweld veranderen van de leider.
Het jaar voordien won overigens ‘Bushlips’. Ook een aardige.

In België kennen ze geen woord van het jaar, maar wel ‘het woord van de week’.  Vorige week was dat de ‘Kafkatoets’. Het verminderen van de administratieve rompslomp door warrige voorschriften, zinloze formaliteiten, ondoorgrondelijke wetten en onduidelijke formulieren op te ruimen. Het onderzoek naar wat wel weg kan, en wat niet, wordt de Kafkatoets genoemd. Frans Kafka schreef immers over het machteloos individu en de almachtige ongenaakbare overheidsinstanties.

Het ‘grote woordenboek van de Nederlandse taal’ – de Dikke van Dale – kent eveneens eenweek editie, met het leukste, nieuwe woord: www.vandale.nl/nieuws/woordvandeweek.

Naast De Dikke van Dale vind je op het Internet ook ‘De Rare van Ruvo’, oftewel ‘Het gekste woordenboek van de Nederlandse Taal’.
Een greep daaruit: Gewassen grindtegel, Reistijdbuitje, Orale kramp, en (echt iets voor hier in de wandelgangen bij L1) Hauberen - ik zal dat zo nog toelichten - of wat dacht je van Vlaaienlichter, Personele sanering, Isoparkieten, Opbobberen, Buize voor de koef, en Puddingbuks...
Hauberen betekent overigens: Knuffelen met knuffelbeesten, kussens en donsdekbedden. Als het maar zacht is. Hauberen is overigens ook een klein plaatsje in Duitsland.
Hoe dan ook, daarnaast heeft hij bijzondere en originele zegswijzen verzameld, zoals ‘Schrik niet, verbaast u slechts’.

“Al is het spreekwoord nog zo snel, de Vereniging ter behoud van het Nietszeggende Spreekwoord achterhaalt het wel”. De introductie staat op de site van deze gelijknamige ‘Vereniging’. Boordevol fraaie frasen en sprekende spreuken.
Da's evenzo bij www.contaminatie.nl. Meer dan 700 samentrekkingen vind je daar! Allemaal betekenisverwante woorden of uitdrukkingen die door elkaar gehaald zijn, zodat een verkeerd nieuw woord of een verkeerde nieuwe uitdrukking ontstaat.
Meer van dit soort spitsvondigheden staan ook op www.dureprijzen.com.
Bij de www.digitaaltafel.nl daarentegen, komen de woorden uit ‘de muur’. Neem ook daar maar eens een kijkje.

Wat dacht je van het ‘MULTINATIONAAL AFKORTINGENLEXICON’ ? Het gebruik van afkortingen is evenzo populair aan het worden, en dat geldt niet alleen voor het Nederlands.
Duitsers spreken in dit verband niet voor niets van Sprachökonomie, Fransen van économie du langage, Engelsen van concise language en Spanjaarden van concisión de lengua.
Deze site van ene Henk Nuiten belicht die tendens, en heel wat afkortingen.

Maar laat ik je niet MESMERISEREN. Dat woord vond ik bij www.kriq.nl. Zij presenteren - dagelijks - 'actuele, modieuze, moeilijke, intelligentieverhogende en indrukwekkende woorden'. Woorden waarmee je indruk kunt maken. Mesmeriseren, betekent hypnotiseren.
Evenzo opmerkelijk is www.writersblock.net. Hun beschermheer is overigens Harmen Siezen. Klik er ook maar eens op door.

Tot slot, wil ik nog één site vermelden, en wel die van de allergrootste online dichter van Nederland, die schuil gaat achter het pseudoniem Jogchem Niemandsverdriet.
Deze Nederlandse multi-media kunstenaar is al vaak in de prijzen gevallen, won dacht ik dit jaar nog een mondiale internet-'Oscar'. Zijn site www.nobodyhere.com gebruikt allerlei verrassende effecten. Hij maakt op een bijzondere manier gebruik van woorden, gedichten, klanken en beelden, en mixt die. Wat hij met woorden doet, is weergaloos! Naast het Nederlands, ook in het Engels, en Japans!
Echt de moeite waard om eens een kennis van te nemen.

 N.B. De links in dit verhaal kunnen natuurlijk na verloop van tijd niet meer actueel zijn...