Onderstaand verhaal van werd maandagochtend 6 juni 2005
uitgezonden op L1 Radio, bij 'het Balkon van Limburg' (met Tom Doesborg).
(Tegenwoordig trouwens ook 'live' via Internet te beluisteren, rond de klok van half elf).

 
Smart Mobs
In 1999 legde een via het Internet georganiseerde demonstratie een World Trade Organization (WTO) vergadering in Seattle plat. Het Worldwide Fund for Nature (WWF) organiseerde in 2000 en actie die resulteerde in méér dan 11 miljoen verzonden emailberichten naar overheden om het Kyoto Protocol te ondersteunen. Amesty International gebruikt sinds een paar jaar sms-acties om regeringen te bestoken die mensen martelen. Deze nieuwe technologische voorzieningen maken dat de massa snel in beweging is te brengen; ook buiten de gebaande paden van de traditionele media en organisaties om.

In Duitsland noemen ze dit fenomeen 'Schwarm Intelligenz,' Rond 'Die Macht der Smarten Mehrheit' - het fenomeen smart mobs - werd afgelopen donderdag in Hamburg een congres georganiseerd door het trendbuero.de. Weblogs kunnen smart mobs mobiliseren. Gebeurde dat niet ook bij onze grondwetdiscussie...?

Internetjournalist Dan Gillmor - die overigens niet op dat congres sprak - bracht vorig jaar een boek uit met de titel 'We the Media, Grassroots Journalism by the People, for the People'. Daarin schetst hij hoe de hegemonie van de traditionele media langzaamaan door weblogs wordt overgenomen. Dat boek is - geheel volgens de internettraditie - gratis online te lezen bij de viruele bibliotheek Safari. Het Internet verandert onze meningsvorming.

Howard Rheingold - wel een key note speaker in Hamburg - omschrijft in zijn boek Smart Mobs ondermeer het fenomeen 'swarming': per sms of email spreken mensen af om op een bepaalde plaats voor langere of kortere tijd samen te komen en dan weer uit elkaar 'zwermen'. Vaak als wijze van protest.

Een meer ludieke vorm van 'swarming', puur voor de fun, stak twee jaar geleden (mei 2003) de kop op in New York, waar een zekere 'Bill' per email een 'Flashmob' oftewel flitsmenigte op de been bracht die internationaal aandacht kreeg. Honderden mensen kwamen op een afgesproken tijdstip naar een warenhuis in Manhattan, vroegen daar iets en verdwenen weer. Volgens wired.com waren er al eerder dergelijke treffens, doch Bill's kreeg internationaal aandacht en navolging. Dit ludieke fenomeen spreidde zich in sneltreinvaart uit over Amerika, Europa, Azië en Zuid-Amerika. Maar is net zo snel als het opkwam is deze rage een stille dood gestorven.

Howard Rheingold is een autoriteit, hij schreef in '93 het boek The Virtual Community- Homesteading on the Electronic Frontier. De virtual community werd dankzij dit boek wereldwijd een begrip. Het is een klassieker die het fenomeen van virtuele, elektronische gemeenschappen uitgebreid aan de orde stelde. De online wereld als vervangende ontmoetingsplaats voor het dorpshuis en de kroeg. Ook dit boek is - conform de internettraditie - gratis online na te lezen via zijn website rheingold.com.

Een artistieke vorm van swarming organiseert de Amerikaanse kunstenaar Spencer Tunick (sinds '94). Hij verzamelt grote groepen naakte mensen op ongewone plaatsen en maakt daar foto's van (zeg maar, de Christo van de blote billen); begin vorige maand nog in Brugge. Zie de foto's bij De Standaard.be. Ook voor deze fotosessie kom men zich via het Internet aanmelden, bij corpus05.be. Bijna 2-duizend deelnemers (!) werden zo opgetrommeld.

Volgens Rheingold ontstaan de 'Smart mobs' wanneer communicatie en computer-technologie de menselijke talenten voor samenwerking versterken. Volgens hem is het een nieuwe sociale revolutie.

Neem bijvoorbeeld het fenomeen Wikipedia zelve. Deze online encyclopedie wordt inmiddels in 190 talen verzorgd door de internetters zelf. Een terreur-organisatie als Al Quaida had nooit zo'n verregaande staat van effectiviteit en professionaliteit kunnen bereiken zonder gebruik te maken van internet, e-mail en mobiele satelliet-telefoons. Deze nieuwe manier van zelfgeorganiseerde actie was nooit mogelijk geweest zonder het samensmelten van twee nieuwe technologieën, aldus recensent Geert Wissink op kennisland.nl. Media kartels en overheidsorganisaties willen maar wat graag de openbare digitale ruimte terug winnen op de gebruikers. Volgens Rheingold moeten we de inventiviteit van de individuele gebruiker koesteren in plaats van dit over te laten aan de markt of overheid.

Maar er wordt toch ook commercieel handig gebruik van gemaakt. Dank maar aan het succes van eBay. De Belgische mobiele telefonie aanbieder Base bijvoorbeeld lanceerde juni 2003 een speciaal abonnement - een prepaid kaart voor mobiele telefonie - voor de Turkse gemeenshap Ay Yildiz. Ongeveer een derde maakt daar inmiddels gebruik van. En er zijn plannen om dat concept ook naar Duitsland over te hevelen, aldus een recentelijk bericht in het fd.nl.

De opkomst van sms, e-mail en chat heeft een stille revolutie veroorzaakt. En niet alleen op het vlak van relatievorming. "Gsm, internet, satelliet-tv zijn een catalysator voor de vorming van een geglobaliseerde identiteit bij migrantenjongeren", zegt Marie-Claire Foblets, hoogleraar aan de KUL en samenstelster van het in 2002 uitgegeven boek Migratie, zijn wij uw kinderen?, over identiteit bij migrantenjongeren, aldus meldde kifkif.be eind 2003 in het artikel 'Missrabat' zoekt een lief.

Smart Mobs beginnen bottom-up, ontstaat aan de basis. Schni, schna, schnappi werd een hit dankzij het downloaden. De platenmaatschappij Universal bracht het pas later op cd uit. Apple's iTunes zou er niet geweest zijn zonder alle eerdere download-initiatieven (die door de platenindustrie inmiddels de nek om zijn gedraaid).

In Azië en Amerika zijn nu de MMOG’s (Massively Multiplayer Online Games, ook wel MMORPG,'s of MMO's genaamd) aan een ware opmars begonnen, meldde pcgamespecial.nl in maart nog. Honderden, zoniet duidenden spelers zoeken elkaar tegelijk op via het Internet. Verkoopcijfers van zowel hardware als software dalende zijn in Japan en dit lijkt ook een trend lijkt te zijn die zich voort zal zetten. Ook Europa en Amerika zullen hierin volgen, meldt gamer.nl. Terwijl dus de MMO's aan terrein winnen.

Tijdens het grondwetreferendum werd de kloof tussen politiek en achterban nogmaals duidelijk. Ook hier speelde het Internet mijns inziens een rol. De massa ging als een school vissen de andere kant op; terwijl de politiek communicerend met ouderwetse middelen (al dan niet leesbare folders, posters en wat dies meer zij) hun standpunten trachtte te redden.

Donderdag 26 mei meldde nu.nl dat uit een onderzoek onder 285 bloggers bleek dat 70 procent van de webloggers tégen waren. En dat percentage had de pro-politici echt aan het denken kunnen zetten. Doch waarschijnlijk hebben zij nauwelijks van Gillmor en diens publicaties gehoord. Terwijl het tegenfront met tal van blogs de mening tegen wel wist te mobiliseren. Dus ook het fenomeen smart mobs droeg recentelijk een steentje bij aan de Europese geschiedenis. Ben benieuwd hoe snel Den Haag nu beseft dat zij permanent moeten gaan communiceren en niet alleen als het campagnetijd wordt.
 

N.B. De links in dit verhaal kunnen natuurlijk na verloop van tijd niet meer actueel zijn...