De digitale schandpaal

In Amersfoort komt er een digitale schandpaal. De digitale schandpaal, een initiatief van de projectgroep Veilig Amersfoort die de stad veiliger wil maken door criminelen op een website te publiceren. Op de site worden onder andere verkrachters, autodieven en drugsdealers afgebeeld. Kijk maar op www.veilig-amersfoort.nl

Op de internetsite www.zinloosgewelddieren.nl - bedoeld als forum voor dierenvrienden om hun emoties van zich af te schrijven – is er een pagina met als uitgangspunt dierenmishandelaars op te sporen. Daarvoor worden zelfs beloningen uitgeloofd. Speciaal voor mishandelde dieren, een digitale versie van het programma Opsporing Verzocht. En dat is geen grap. Kijk maar op deze site.

Accommodation sites associated with clusters of legionnaires' disease cases. Dit is een Europese website die de vakantieganger wijst op hotels, campings en zomerhuisjes waar de legionellabacterie mogelijk rondwaart. Vakantiegangers en touroperators kunnen daar kijken of hun vakantieaccommodatie aan de digitale schandpaal is genageld.

Een ander voorbeeld. Eind februari meldde het anp: De provincie Limburg gaat namen van bedrijven die zich na een waarschuwing nog niet aan de milieuregels houden, op internet plaatsen. Ook bedrijven die ongeoorloofde reclame-uitingen niet weghalen, worden op de internetsite van de provincie vermeld. Het plan voor de 'digitale schandpaal', die in het voorjaar opengaat, is vandaag door de provincie bekendgemaakt. Gedeputeerde G. Driessen (Handhaving, CDA) hoopt dat deze openbaarmaking potentiële overtreders zal afschrikken. De Wet Openbaarheid van Bestuur staat toe dat een overheidsorgaan dergelijke zaken openbaar maakt. De provincie mag overigens geen vertrouwelijke informatie van bedrijven of persoonsgegevens bekendmaken. De Limburgse Werkgevers Vereniging (LWV) verwerpt het voornemen van de provincie. Overtredingen zijn een zaak tussen provincie en bedrijfsleven, stelt LWV. De provincie zou bedrijven al in het beklaagdenbankje zetten voordat duidelijk is of ze in overtreding zijn. Volgens LWV kunnen bedrijven door publicatie op de website ernstige schade lijden. De vereniging zal de provincie schriftelijk verzoeken de plannen terug te draaien...

Vorig jaar werd er ook zoiets gepubliceerd. 'BusinessNieuws Radio stelt het misbruik van de invoering van de euro aan de kaak.' De Nederlandsche Bank, MKB-Nederland en Koninklijk Horeca Nederland hebben toegegeven dat er extra prijsstijgingen zijn geweest door de euro. Maar verder gebeurt er niets. Voor BusinessNieuws Radio is dat aanleiding om de euromisbruikers nu maar eens met naam en toenaam te noemen. Daarvoor is de Euro Schandpaal in het leven geroepen. Luisteraars en internetters kunnen melden voor welke producten of diensten ze fors meer betalen in vergelijking met het jaar er voor. De telefoonlijn 020 - 515 8 505 staat 24 uur per dag open voor reacties. En er staan heel wat berichten vermeld. Kijk maar bij een van de forums op hun website: http://www.bn.nl

Het onafhankelijk weekblad voor de Rijksuniversiteit Groningen meldde trouwens een computerstoornis bij de personeelsadministratie. Alle programma's waren gewist, het universiteitspersoneel kon men niet uitbetalen. Personeelsleden die zich met hun laatste salarisstrookje bij de personeelsadministratie melden, krijgen wel hun geld. Intelligente universiteitsmedewerkers kwamen, zeer tegen hun gewoonte in, vroeg uit de veren teneinde hun salaris niet mis te lopen. Eén van hen, niet alleen intelligent maar zelfs superintelligent, nam het zekere voor het onzekere en ging diezelfde avond nog op de stoep van de administratie bivakkeren. Dat was 25/26 jaar geleden, een toen nog zo goed als onbekende medewerker bij sociologie, ene drs. Pim Fortuyn.
Of dat bericht waar is? Het stond in ‘De Waarheid’ www.dewaarheid.nu.

Die digitale schandpaal in Amersfoort is een ietwat te vroeg gelanceerde aprilgrap. En de media zijn en 'en masse' overheen gevallen. Die berichten over de mileu-overtreders, de salmonella-onderkomens, het dierenmishandelverhaal en de Euro-overtreders, zijn gewoon alle daagse bittere/banale berichten uit 'de werkelijkheid'. Alhoewel je je daarbij ook kunt afvragen waar de grens ligt. Maar goed, de opstart van vandaag gaat dus over 1-april. En heel wat volwassenen zijn daar al ingetuind.

Ook bij de kinderen is 1 april populair. De 1-aprilgrappen van Kidsplanet.nl: 1. Klok verzetten: Zet met je hele klas de horloges weer een uur later en ook de klok in de klas. Zo hebben jullie een uur eerder pauze! Daarna zet je hem weer terug en heb je nog een keer pauze. 2. Meneer de Beer belle:  Leg een briefje neer voor je ouders dat meneer de Beer heeft gebeld en dat ze moeten terug bellen. Schrijf er het telefoonnummer van een dierentuin bij! 3. Jeukpoeder in sokken: Doe jeukpoeder in iemand zijn sokken. Zie je het al voor je!? Wat zullen ze lekker rondhuppelen de hele dag. 4. Snoepkrijt onder schoolbord leggen: De leraar of lerares pakt het krijtje en probeert er mee op het bord te schrijven! Haha, geintje! 5. Zout in koffie: Zet een 'lekker' kopje koffie voor iemand. Doe er geen suiker in maar zout! Een beetje flauw, maar het blijft grappig...

Het Meertens-instituut schrijft er het fenomeen 1 april en de gebruiken daar om heen het volgende: 1 april is een dag waarop men elkaar voor de gek houdt. Iedereen, ongeacht zijn positie of leeftijd, kan op die dag het slachtoffer worden van spot, en omgekeerd kan iedereen op deze dag ook zelf de grappenmaker zijn. De hedendaagse aprilgrap komt voor in groepen waarin men elkaar kent, vooral in de familie, op school of op het werk. Daarnaast maken de media grappen met een anoniem publiek. Onder de schijn van waarheid verspreiden kranten en elektronische media jaarlijks alle mogelijke fantastische berichten om ze de volgende dag weer als grap te ontmaskeren. De aandacht die mediagrappen trekken en het commentaar dat ze uitlokken, dragen er in belangrijke mate toe bij dat de traditie in stand blijft.

De 1-aprilgrap wordt voor het eerst vermeld in een Franse bron in 1508. De eerste vermelding in een Nederlandse bron dateert uit 1539. De geschiedenis gaat dus tenminste terug tot het begin van de zestiende eeuw.
De traditie om op 1 april grappen te maken bestaat niet alleen in Nederland. De grap komt op ongeveer dezelfde manier in grote delen van Europa voor en is ook bekend in Amerika, Rusland, Australië en Noord-Afrika.

De wijde verspreiding van het verschijnsel wijst op een hogere ouderdom. Over de herkomst van ‘1 april’ zijn in de loop van de tijd uiteenlopende hypothesen opgesteld, die geen van allen tot een oplossing hebben geleid. Ze hebben er zelfs toe bijgedragen dat het onderwerp een eigen folklore heeft ontwikkeld. De functie van de aprilgrap in de negentiende-eeuwse samenleving was om door middel van een tijdelijke omkering van waarden de sociale verhoudingen te bevestigen.

Sinds het eind van de negentiende eeuw worden er aprilgrappen in kranten gemaakt. In de jaren 70 van de twintigste eeuw neemt de aprilgrap in de media toe. De grap verschijnt zelfs als voorpaginanieuws in de landelijke dagbladen. Ze blijft echter ook een belangrijke rol spelen in de regionale pers. Tegenwoordig worden aprilgrappen in toenemende mate gebruikt voor commerciële doeleinden en krijgen ze een steeds professioneler karakter. Ook in de wereld van de elektronische media deed de aprilgrap zijn intrede.

Een paar voorbeelden. Kun jij je dit nog herinneren? Een paar jaar geleden kon je goedkope sigaretten bestellen in Cuba via het Internet. Het bericht dat rokers vanaf 'begin april' goedkoop sigaretten kunnen kopen via internet, was toen groot nieuws. Het ANP, De Telegraaf, het Algemeen Dagblad, Spits, Metro, News.nl, Planet Internet, Nu.nl en WebWereld: allemaal besteedden ze er aandacht aan. Kijk maar op www.unitedsmokers.com. Binnen een paar dagen ‘meer dan 50-duizend aanmeldingen’ luidde het toen. Dat was in een ’91 een grap van www.unitedconsumers.com die overigens nog steeds goedkopere benzine aanbieden, GSM’s met korting en groene energie met enkele onderden euro’s korting.
Ze kregen trouwens in werkelijkheid slechts enkele tientallen reacties op hun grap, maar alle media publiceerden die grotere aantallen, hetgeen aangeeft dat de journalistiek ook weinig research pleegt. Alleen het AD en WebWereld verifieerden overigens het bericht.

De populairste 1-aprilgrap van dat jaar was een SMS-je: Dit toestel is gejat, koop of verkoop is strafbaar. De politie. Andere aprilgrappen die het nieuws toen haalden: * De Nederlandse Golffederatie presenteerde een genetisch gemanipuleerde grassoort die maaien overbodig maakte omdat het vanzelf omknakt bij windkracht 4. * Het Jeugdjournaal meldde dat Stichting 'Luis te Lijf' eindelijk de oplossing had gevonden voor het hoofdluizenprobleem: vlooiende apen. * De Volkskrant stuurde de lezers van haar Magazine naar Den Briel, waar Willem-Alexander en Maxima het jaarlijkse feest zouden opluisteren. * Het TV-programma Netwerk onthulde dat de Belgische (...) 5 euromunt dezelfde maat en hetzelfde gewicht heeft als de Nederlandse gulden. * Het nieuws bij RTL5 dat Jos Verstappen bij Ferarri had getekend zorgde voor de nodige opschudding. Het hoofdpersoon van de grap was 'not amused' en crashte dezelfde dag. Een en ander kun je nalezen op www.zoz.nl Daar kun je tal van zaken ‘eens van de andere kant bekijken’.

In een vliegtuig richting Montreal staat ineens een mooie blonde vrouw op en loopt van het economyclass gedeelte naar het business-class  gedeelte en laat zich in zo'n comfortabele zetel vlijen. Een steward ziet dat en gaat er achteraan. Hij tikt de blondine op haar schouders en vraagt haar ticket. Na deze bestudeerd te hebben zegt hij tegen de dame: Sorry mevrouw, maar dit is de business-class en u heeft een ticket voor economyclass. De blondine roept: Ik ben blond, ik ben mooi, ik ga naar Montreal en ik blijf hier zitten! De steward meldt dit voorval in de cockpit en de co-piloot gaat even poolshoogte nemen. Mevrouw, zegt hij, waarschijnlijk heeft u de steward niet begrepen maar uw ticket is niet geldig voor dit gedeelte van het toestel. U dient zich naar het economy-gedeelte te begeven. De vrouw roept: Ik ben blond, ik ben mooi, ik ga naar Montreal en ik blijf hier zitten! De co-piloot meldt dit aan de piloot en die zegt: Wacht maar effe. Ik ben getrouwd met een blonde vrouw. Ik spreek "blonds". De piloot gaat naar de blonde dame en fluistert haar iets in het oor. Zonder slag of stoot staat de vrouw op en begeeft zich onmiddellijk naar het economy-gedeelte. De steward en de co-piloot vragen de piloot hoe hij dat in godsnaam geflikt heeft. Simpel, zegt de piloot, ik heb tegen haar gezegd dat de business-class niet naar Montreal gaat… Aldus www.moppen.nl een site waar ook tal van 1-aprilgrappen terug te vinden zijn.

Bij het Belgische www.dreamworld.be.tf is dat eveneens het geval. Bekijk daar maar eens een concept-sollicitatiebrief die alle letters al schrijvend door elkaar gaat husselen. Knap gedaan. Er staan ook heel wat ‘raar maar waar berichten’ op, die allemaal raar zijn, maar ‘waar ‘? Over het evenbeeld bijvoorbeeld: 'Jammer genoeg kan je zelf niet bepalen op wie je baby gaat lijken. Een vrouw, die haar schoonvader niet kan uitstaan, kreeg een acht pond wegend evenbeeld van hem'. Meer digitale grappen vind je ook op de site van de Belg Bert Pelgrims. Anders kijk maar eens op www.denieuweschandpaal.be.

Kortom, de lijn tussen schijn en werkelijkheid is ook op het internet flinterdun. Neem alle websites en berichten over schandpalen en wat dan ook altijd sowieso met een flinke korrel zout. En zeker nu met 1-april in aantocht.
 
 
 

N.B. De links in dit verhaal kunnen natuurlijk na verloop van tijd niet meer actueel zijn...