Onderstaand verhaal van werd maandagochtend 25 april 2005
uitgezonden op L1 Radio, bij 'het Balkon van Limburg' (met Frans Pollux).
(Tegenwoordig trouwens ook 'live' via Internet te beluisteren, rond de klok van half elf).

Open Source
Zagen we enkele weken geleden dat er op nationaal en internationaal niveau steeds makkelijker met de persoonlijke vrijheid wordt omgesprongen. Ook op software gebied zijn er signalen die de vrijheid willen inperken. De Europese Commissie en de Raad van Ministers willen in Europa softwarepatenten invoeren.

Heel wat organisaties zijn tegen patenten op software. De lobby woedt in alle hevigheid; vooral vanuit de vrijwillige ontwikkelaars is er fors aan de bel getrokken. Forums stonden er bol van.

Octrooien op software bedreigen onze vrijheid van softwareontwikkelen, onze vrijheid van ondernemen. Softwarepatenten zijn slecht voor de innovatie, bevorderen monopolievorming, zorgen voor hogere prijzen. Softwarebedrijven, internetwinkels, scholen en consumenten worden getroffen, heet het op vrijschrift.org.

Dergelijke patenten zouden heel wat producten aanmerkelijk duurder kunnen maken en kunnen leiden tot tal van juridische gevechten, waar uiteindelijk de consument de dupe van is, c.q. de rekening van betaalt.

Dit gevecht tussen de industrie en de vrijdenkers vertoont heel wat paralellen met de internetwereld, waar het vrije denken en open communiceren zo een belangrijk gemeengoed is. De industrie liet zich aftroeven door principieel gedreven activisten van de internetgeneratie, schreef opensourcenieuws.nl.

Begin maart verklaarde EU-voorzitter Luxemburg een eerste voorstel over softwarepatenten voor aangenomen. Niet alleen de Europese politici waren woedend. In een Europees plenair debat 6 juli aanstaande komt de zaak weer aan de orde.

Al een aantal jaren woedt er op nationaal en Europees niveau een strijd tussen de gevestigde orde, lees Microsoft, Philips, Nokia en c.s., en de vrijdenkende open source-aanhangers, lees bijvoorbeeld de Linux-beweging.

Microsoft is al jaren met een lobby bezig om hun producten afgeschermd te krijgen/houden; ook op Europees niveau. Recentelijk moesten ze van die EU nog een browser-versie uitbrengen zonder hun mediaplayer.

Een tegenslag die door andere spelers in die markt meteen werd benut om hun monopoliepositie verder aan te pakken. IBM, Nokia, Oracle, RealNetworks en Red Hat gaan de Europese Unie ondersteunen in zijn strijd om een eind te maken aan Microsoft's bedrijfsstrategie. Zij vormden begin april een aliantie onder de naam European Committee for Interoperable Systems (ECIS), aldus Zdnet. Maar dit terzijde.

De laatste maanden is er een duidelijke tegenbeweging te bespeuren die de open source gemeenschap meer en meer steunt. Een historisch overzicht van het heen en weer op dit gebied op Europees niveau vond ik bij Planet Multimedia onder de kop Oorlog om softwarepatenten van begin maart.

De EU-rapporteur Michel Rocard (econoom, en voormalig minister-president) werd belast met een onderzoek en advies in deze richting. Hij bracht een scheidslijn aan tussen wel en niet patenteerbaar. Hij onderscheidt het idee, de methode, de resulterende software en het uiteindelijk resultaat.

De industrie staat (vooralsnog) achter hem evenals de FFII (de Foundation for a Free Information Infrastructure). Zij ondersteunt overigens de ontwikkeling van openbare informatiegoederen gebaseerd op auteursrecht, vrije concurrentie en open standaarden. En stimuleert de discussie daaromtrent. Zeg maar de Europese broer van Vrijschrift. Zij strijden er voor dat Europa op dit gebied geen bananenrepubliek wordt, zo meldt althans een banner op die site.

De term open source software oftewel open bron software is in '98 pas bedacht door Eric Steven Raymond. Hij is software ontwikkelaar en publicist; schreef over Netscape en het belang om de broncode vrij te geven en daar iets mee te kunnen doen. Hij stond dus eigenlijk aan de basis van het Mozilla project, waaruit de Firefox browser ontstond.  Dit zijn typische voorbeelden van open source software.

Richard M. Stallman stond aan de basis van het Linux besturingssysteem. In '84 ging hij werken aan een open besturingssysteem met zijn Free Software Foundation. Het GNU/Linux systeem (dat is volgens hen de beste omschrijving), is tegenwoordig wijd verspreid.

GNU staat voor niet-Unix. Unix is eveneens een besturingssysteem dat bij grotere computers gebruikt wordt en dat dus niet open is. Linux wordt door de meer ervaren computergebruikers gebruikt. Het is veel minder storings- en virusgevoelig. Steeds meer bedrijven schakelen op dergelijke systemen over om de onderhoudskosten binnen de perken te houden. Het besturingssysteem wordt immers door vrijwilligers steeds verder verfijnd. De kracht van open source zit vooral in de betere kwaliteit door externe toetsing.

De schattingen over marktaandelen lopen uiteen. Het zal ergens tussen de 10 en de 15% liggen, aldus tweakers.net.

Maar het blijft een zaak voor freaks. De tijden dat Linux alleen bruikbaar was voor professionals zijn weliswaar voorbij. Met name de Mandrake-versie is gebruiksvriendelijk en iets voor thuisgebruikers. Maar denk er aan, Linux is en blijft ingewikkelder dan Windows. Weet waaraan u begint! waarschuwt Computeren doe je zo.

In 2002 werd software voor de overheidsmarkt bijvoorbeeld op een 17 miljard dollar geraamd; met groeicijfers van 9% per jaar de komende vijf jaar, aldus de Economist. Gevoelige software zoals die van Microsoft omvatte een 2,8 miljard dollar, maar zadelt de it-afdelingen op met tal van beveilingingsproblemen. Dat is ook de reden waarom in de VS de Firefox zo aan populariteit wint. Gebruikers zijn al die updates moe.

Eind vorige week meldde topman Steve Ballmer dat Microsoft mee gaat werken om hun software te ondersteunen als die niet op windows systemen draait, zo las ik op opensourcenieuws.nl. Een doorbraak? Ze moeten wel. De markt vraagt erom.

IBM ondersteunt het Linux initiatief al sinds '99. Afgelopen weken maakten zij bekend dat er nog eens meer dan 500 patenten worden vrijgegeven. Ook zij moeten wel en zien dat dat open de toekomst is om software te kunnen produceren.

Kortom, het blijft de komende maanden in computer- en internetland nog een belangrijk punt van discussie. En of Europa na de druk die vooral vanuit de landen parlementen op gang kwam vrijer gaat omspringen met licenties op software, dat zal begin juli blijken als het op de plenaire agenda staat.
 

N.B. De links in ook dit verhaal kunnen na verloop van tijd niet meer actueel zijn...