Onderstaand verhaal werd maandagochtend 21 juni '04 uitgezonden
op L1 Radio, bij het Balkon van Limburg (met Tom Doesborg).

De langste dag

Vandaag is het de 21e juni; volgens de Gregoriaanse kalender (door paus Gregorius XIII ingesteld in 1582, zie nl.wikipedia.org) is dat de 172e dag van het jaar.
De zon staat loodrecht de kreeftskeerkring op 21 juni, da's precies wanneer bij ons de zomer begint. Dat is voor ons dus ‘de langste dag’: hij duurt 16 uur en 45 minuten. Wist je trouwens dat zo'n langste dag op de Waddeneilanden ongeveer een half uur langer duurt dan hier in Limburg?
In de 17e eeuw ontdekte de Duitse astronoom Johannes Kepler  (hij leefde van 1571 tot 1630) dat de aarde geen cirkel om de zon maakt, maar een ellips (zie ook de wetten van Kepler bij nl.wikipedia.org).

Wist je overigens ook dat de zomer bij ons langer duurt, dan de winter?
Welnu, als de afstand tussen de aarde de zon het grootst is, spreekt van het aphelium. Het kleinste verschil, wordt met het perihelium aangeduid. Naarmate het perihelium nadert, wordt de omloopsnelheid groter, en naarmate het aphelium dichterbij komt, neemt deze snelheid af. Het gevolg hiervan is, dat de koude seizoenen op het noordelijk halfrond ongeveer zeven dagen korter (!) duren dan de warme seizoenen. Terwijl het winterhalfjaar op het zuidelijk halfrond juist zeven dagen langer duurt dan de zomer. Aldus vermeldt www.stichtingklimaat.nl

En dan heb ik nog een goed bericht. Onze zomers duren steeds langer! In het jaar 3500 zal de zomer zijn langste duur bereiken. Aldus meldde de site van het KNMI; die ook het een en ander verklaart omtrent wanneer de zomer begint.

Een bijzonder verschijnsel, dat ook in deze tijd waarneembaar is, is de middernachtzon. Als op de hoogste breedtegraden gedurende één dag per jaar de zon ook om middernacht te zien is, spreken we van de middernachtzon.
Lapland wordt ook wel het land van de middernachtzon genoemd. De langste zomerdag in bijvoorbeeld Utsjoki in Lapland duurt pakweg twee maanden!
Maar ook zuidelijker wordt het in de zomernacht niet helemaal donker. De dagen worden dan slechts gescheiden door een paar uur schemering.

Wat ook wel grappig is, is om eens na te gaan wat er allemaal op deze 21e juni aan memorabele gebeurtenissen wordt toegeschreven.
De bekendste site die wereldwijd denk ik geraadpleegd wordt is ‘This Day in History’-com van History Channel. Als je daar kijkt dan kun je aan de hand van een aantal categorieen (bijvoorbeeld auto's, literatuur, algemene historische zaken, koude oorlog, wall street of misdaad, om maar enkele te noemen) nagaan, wat er – vooral in de Amerikaanse - geschiedenisboeken is vastgelegd.

Op www.free-definition.com (een site die een beetje lijkt op wikipedia) vond ik ook een aardige opsomming.
Vandaag is of beter gezegd, zou het de verjaardag zijn van Alexander de Grote. Hij werd in het jaar 356 voor Christus geboren. Al weer even geleden. Jean-Paul Sartre, de beroemde Franse filosoof en schrijver, zou vandaag 99 jaar zijn geworden. Voetballer Michel Platini is ook jarig, evenals de jonge prins William. De zoon van Charles en Diana. En op 21 juni in 2001, stierf de muzieklegende John Lee Hooker.

Dat was trouwens ook de dag dat er in Afrika een totale zonsverduistering plaatsvond; die op 3 seconden na toen 5 minuten duurde.
De aarde, maan en zon stonden toen in een lijn; met als gevolg dat de schaduw van de maan de aarde bedekte. Op de al eerder genoemde site van het KNMI kun je onder meer in een animatie zien hoe een en ander zich toen aldaar voltrok.
Uiteraard kun je voor de echte detailgegevens het best even naar de NASA surfen. Daar vind je heel wat meer achtergrondinformatie.
Wij maakten een dergelijke eclips mee op 11 augustus 1999. De volgende is trouwens pas in 2081 te zien. Wil je daar niet op wachten? Op 3 oktober 2005 is in Europa eveneens een zonsverduistering te zien maar dan in Spanje. Het fenomeen is dan ook in Noord-Afrika zichtbaar.

Uiteraard is de stand van de planeten ook van invloed op je horoscoop. En als je vandaag het levenslicht ziet, dus geboren wordt, dan staat dit in jouw sterrenbeeld: Vandaag begint om 2.58 uur het sterrenbeeld Kreeft; die periode duurt tot en met 22 juli. Is je baby voor 2.58 uur geboren, dan is het nog een Tweelingetje. Kindjes die vandaag worden geboren, zijn heel gevoelig en kunnen lang van de kaart blijven, als iemand in hun omgeving boos op ze is geweest. Aan de andere kant hangt er ook een neiging tot overdrijven in de lucht. Zij kunnen zaken erger maken dan nodig is. Dat las ik op 'de daghoroscoop' bij www.babyinfo.nl.

Ook de volle maan komt er aan (da's op 2 juli het geval) en in dat kader wordt wel eens gezegd dat er dan méér baby's worden geboren. Welnu, ook dat is eens onderzocht. Drs. Theo A. Jurriens verbonden aan de Faculteit Wiskunde & Natuurwetenschappen van de Groninger Universiteit (en ‘huis-astronoom’ van de Enkhuizer Almanak) gebruikte meer dan 60-duizend geboortedata uit het studentenregister om na te gaan of dat inderdaad zo is. En wat bleek?
Er is een relatie tussen de fase van de Maan en het aantal geboortes. Er is niet alleen een geboortepiek bij volle maan maar ook bij nieuwe maan. Voor meer details: wederom even doorklikken op www.wanneerbenikgeboren.info. Daar blijkt ook dat in 1950 de zaterdag en zondag de populairste bevallingsdag was; dat in 2001 de woensdag die koppositie had overgenomen.  Maar dit terzijde.

De 21e juni is dus - altijd - de langste dag van het jaar. Mocht je nou echt geinteresseerd zijn in waarom dat zo is en wat dat met die in het begin genoemde Gregoriaanse kalender te maken heeft, kijk dan tot slot nog even op een bericht op www.natuurwetenschappen.nl; daar staat het tot op de microseconde verklaard.

Tot slot, ontdekte ik ook een historische kalender voor Sittard op www.historiesittard.nl. Een kalender die alleen op het Internet te vinden is, en niet in gedrukte vorm.
Als je daar bij de 21e juni kijkt, dan zie je bijvoorbeeld dat in 1704 gewonde Deense soldaten uit de stad vertrokken, die er sinds de dag voordien verbleven. Maar dit ook terzijde. Zij hebben alle historische feiten chronologisch gerangschikt op die website.
Een informatieve site trouwens van de Stichting Historie Sittard. Die vorig jaar ook een boek rond het 750-jarig bestaan van de stad uitgaven.

 
N.B. De links in dit verhaal kunnen natuurlijk na verloop van tijd niet meer actueel zijn...