Dameszittingen, vrouwen & Carnaval

Gisteren was er in mijn stamcafé voor de eerste keer een ‘dameszitting’: Kathinka’s Krolsjpange Kow Sjottel Klatsj, heette dat treffen. En dus dacht ik, verhinderd door mijn fysieke gesteldheid om daar eens langs te gaan, om maar eens op zoek te gaan hoe het staat met het vrouwelijk geslacht en ‘de vasteloavend’, de dameszittingen in het bijzonder.  Als je op zoek gaat,  kom je er heel wat tegen. En misschien is dat wel iets dat de laatste jaren in opkomst is. Dus, ik dacht, laat ik het internet eens verder raadplegen; zien wat daar uit komt.

Wist jij dat er carnavalszittingen zijn, waar kerels dus niks te zoeken hebben, in het Noord-Limburgse Steyl? Bij carnavalsvereniging ‘De Beerpiëp’ houden ze ieder jaar een ‘Maedjeszitting’ .

In Oud-Simpelveld  bij de plaatselijke C.V. De Woeësj-Joepe Hebben ze sinds 1981 al een ‘Dames Eleveroad’, voortgekomen uit de bejaardensociëteit; sinds 1965 hebben ze daar al een eigen prinses. En een zitting.  De dames organiseren daar ook jaarlijks een carnavalsmarkt.

Maar er zijn nog meer plaatsen, zoals Valkenburg, Linne, Eysden bij de Kleeflep (alhoewel daar niets verder over op hun site staat, buiten de datum van de zitting dan), Ransdaal, en ook in Venlo.

Dameszittingen blijken daar al helemaal niet iets van de laatste jaren te zijn. Want in ‘de analen’  van plaatselijke Sociëteit Jocus, de carnavalvereniging voor de gegoede Venlose burgerij, ontdekte ik dat er in al 1885 (!) een gedrukte liedjesbundel is uitgegeven voor de Dameszitting aldaar. Die was toen op 25 januari en omvatte liedjes als ‘Wilkom aan de Heunkes; Aan Dermekidelaer; Krei- en Kakel-Leedjes; Jocussinnen-Lob’. Zegt jou dat iets? Geweldig toch? Zittingen voor vrouwen en meisjes zijn dus helemaal niets nieuws onder de zon. Je ziet ze overal.

Van Enschede, waar de zelfs een vrouwelijke sjpass-kapel Pardoes hebben die ook op dameszittingen optreedt, tot Nijmegen, van Aalst tot Alsdorf. Dus ook in België en Duitsland. Helemaal geen nieuw fenomeen dus. Op het internet echter wel.

Want zo'n dikke honderdvijftien jaar later – we schrijven het jaar 2002 - zou de eerste website aan een dameszitting gewijd worden. Wie had dat kunnen voorspellen? Volgens mij hebben ‘de Blutsje van Welte’ die wereldprimeur. Zij zijn te vinden onder de url http://www.blutsje.nl. Ik las dat er in januari bijna 400 vrouwen uit dat dorp weer bij elkaar zijn gekomen en vanaf het begin op de stoelen en banken hebben gestaan. Voor zover ik heb kunnen ontdekken, laat ik even een groot voorbehoud maken, is dit de eerste site van een dameszitting; met de andere vrouwelijke zittingen en initiatieven is het droevig gesteld, qua internetpresentatie dan.

Vrouwen en carnaval dat is toch iets aparts. Bekend is het feit dat zij volgende week donderdag al macht overnemen, lang voordat de veelal mannelijke prinsen de scepter mogen zwaaien. In Oud-Simpelveld is het Auw Wieverbal een begrip, net zoals in Valkenburg en noem maar op. Maar ook in het Midden- en Noord-Limburgse zijn er equivalenten.

Sterker nog, volgens de Brabantse pastoor De Bonth uit Uden is ook de carnavalsoptocht en een verschijnsel dat, sinds de Egyptisch/Griekse oudheid zich manifesteert, en dat gedragen en geďnitieerd wordt door vrouwen! Zo las ik althans op een site van de Carnavalsvarkens uit Uden, de Knoerissen. Letterlijk staat daar dat: “Direct na de winter was het voor de bevolking van belang dat er weer een vruchtbaar seizoen voor de landbouw  zou komen. Water zorgde voor vruchtbaarheid en ook vrouwen staan symbool voor vruchtbaarheid. Zo werd er een kar omringd door vrouwen, uit de zee getrokken. De vrouwen droegen allen een masker om de Goden gunstig te stemmen voor de naderende lente, zomer en herfst. “Hierin is de oorspong van de optocht te herkennen”, zo merkt pastoor de Bonth op. Caro Navadis betekent dan ook; Kar uit de Zee.” Dat verhaal heb ik verder niet kunnen verifiëren, maar heb wel nog ergens gelezen.

Ik las ook dat in de Eifel ‘een schip’ rond reed om het carnaval aan te kondigen, zo schrijft althans Joekskapel Zonger Drank Geine Klank op hun site. Da’s toch wat het Gilde van de Blauwe Schuit, ook die hebben een site http://www.gildevandeblauweschuit.nl,  vanaf volgende week maandag doet?

Maar er zijn nog steeds groepen die zeggen dat vrouwen niets met carnaval te maken hebben, zoals de Federatie van Europese Narren uit Vlaanderen en Duitsland: http://www.fenvlaanderen.be. Wellicht weten zij niet beter. Alhoewel, in Maaseik werden vroeger op carnavalsmaandag ‘ongehuwde vrouwen en weduwen verkocht aan ongehuwde jonge mannen’. Dat gebruik bestaat niet meer; maar geeft wel een beetje aan hoe men tegen dames en hun rol in het carnaval aankijkt.

Over vrouwelijke prinsen heb ik verder weinig gevonden, volgend jaar moet ik daar maar eens echt naar gaan zoeken. Maar volgens professor Luc Soete, zullen er tot ver in deze eeuw altijd mannelijke prinsen blijven. Al was het maar om de laatste decennia zo opgekomen positie van de vrouw ‘te kunnen verwerken’.

Trouwens, als het om het carnaval en het internet gaat, dan is er één dame die al jaren het grootste monument op het internet gestalte geeft: Hilde Widdershoven. Ook uit Heerlen trouwens. Haar site met meer dan 8200 liedjes http://www.dit.is/carnaval is het virtuele carnavalsschip dat al jaren door de ruwe internetwateren klieft. Lang voordat een man zich op die baren waagde. Hoe dan ook, Carnaval is niet mannelijk, carnaval is niet vrouwelijk. Het is een volksfeest waar mannen en vrouwen hun zaken apart en samen organiseren. En dat maakt het alleen maar interessanter.

Zouden de dames volgend jaar in mijn stamcafé ook een eigen site hebben?

N.B. De links in dit verhaal kunnen natuurlijk na verloop van tijd niet meer actueel zijn...